Risicofactoren voor het krijgen van borstkanker

Eén op de acht vrouwen (ruim 12%) krijgt ooit borstkanker. Soms is een (vermoedelijke) oorzaak aan te wijzen, maar vaak ook niet. Er zijn wel risicofactoren, die de kans op borstkanker vergroten. Dat zijn:

• erfelijkheid en familiaire aanleg;
• een eerdere kwaadaardige borstaandoening;
• hormonen;
• uit studies is gebleken dat voeding, lichaamsgewicht en beweging, roken en alcoholgebruik invloed kunnen hebben op het ontstaan van borstkanker.
  
  

Erfelijkheid en familiaire aanleg

Erfelijkheid speelt een rol bij 5 tot 10 procent van de vrouwen die borstkanker krijgen. In Nederland betreft dat ongeveer 650 vrouwen per jaar. De volgende factoren kunnen een indicatie zijn dat erfelijkheid een rol speelt:

• borstkanker op jonge leeftijd (jonger dan 40 jaar);
• borstkanker of eierstokkanker in de familie;
• een mannelijk familielid met borstkanker;
• borstkanker in beide borsten, ook als het niet in de familie voorkomt.

Er wordt gesproken over erfelijke (borst)kanker als er:

• een bewezen erfelijk defect (mutatie in een bepaald gen) is aangetoond met DNA-onderzoek.

Van familiaire borstkanker en/of eierstokkanker wordt gesproken als er:

• in een familie vaker borstkanker en/of eierstokkanker is voorgekomen dan dat je op grond van de bekende bevolkingsrisico's zou verwachten,
• zonder dat er een gendefect is aangetoond met DNA-onderzoek.

In het geval van familiaire kanker kan (afhankelijk van de geschatte risico's) geadviseerd worden om extra controles te doen.

Eerder borstkanker gehad

Heeft een vrouw al een keer borstkanker gehad, dan heeft zij een drie tot vier keer zo hoge kans op kanker in de andere borst. Bijna één op vijf vrouwen van de vrouwen die borstkanker hadden en daarvan genezen zijn, krijgt binnen twintig jaar voor de tweede keer borstkanker.

Hormonen

Oestrogeen en progesteron zijn vrouwelijke geslachtshormonen die invloed hebben op het ontstaan van borstkanker. Een langere blootstelling aan deze hormonen vergroot de kans op borstkanker.
Daardoor is er een groter risico op borstkanker voor vrouwen die:

• op jonge leeftijd menstrueerden (voor hun 12e jaar);
• laat in de overgang komen (na hun 55e jaar);
• geen zwangerschappen hebben doorgemaakt;
• pas na hun 35e jaar een kind hebben gekregen;
• de anticonceptiepil gebruiken;
• hormoonpreparaten nemen tegen overgangsklachten.

Hoe korter de oestrogeenproductie heeft geduurd en hoe eerder en hoe vaker deze is onderbroken (door zwangerschap en borstvoeding), hoe kleiner de kans borstkanker.
Daardoor is er een kleiner risico op borstkanker voor vrouwen die:

• pas op hogere leeftijd menstrueerden;
• vroeg in de overgang komen;
• meerdere zwangerschappen hebben gehad;
• op jonge leeftijd zwanger waren;
• langer borstvoeding hebben gegeven.
  
  

Voeding

Het is nog niet duidelijk wat het exacte verband is tussen kanker en voeding. Er zijn wel verbanden gevonden, maar die betreffen vooral om andere vormen van kanker, zoals darmkanker en maagkanker.

Lichaamsgewicht

Lichaamsgewicht speelt een duidelijke rol. Vetweefsel bevordert de aanmaak van het hormoon oestrogeen, dat de kans op borstkanker vergroot. Er zijn aanwijzingen dat overgewicht ook een negatief effect heeft op de prognose van vrouwen die al borstkanker hebben of hadden. Als zij na de diagnose en behandeling sterk aankomen, zou hun prognose verslechteren. De kans op genezing wordt dan kleiner en bij genezing is de kans op terugkeer van de ziekte groter.

Beweging

Beweging werkt preventief. Door regelmatige lichaamsbeweging wordt de kans op borstkanker kleiner.

Alcohol

Wie drie of meer glazen alcohol per dag drinkt, heeft meer kans op borstkanker. Alcohol beïnvloedt namelijk de hormoonhuishouding. Het maakt niet uit welk soort alcoholhoudende drank er gedronken wordt.

Roken

Roken verhoogt het risico op borstkanker. Een vrouw die binnen vijf jaar na de eerste menstruatie is begonnen met roken, heeft bijna twee keer zo veel kans op borstkanker als een gemiddelde vrouw. Dit verhoogde risico geldt voor vrouwen die gedurende lange tijd twintig sigaretten of meer per dag hebben gerookt.