Opnieuw ziek

Na een succesvolle behandeling van borstkanker bestaat het risico dat de ziekte terugkomt. Dat is één van de redenen waarom u de eerste jaren onder controle blijft (follow-up).

Als borstkanker terugkomt, dan kan dat op twee manieren:

• er is sprake van een recidief: u krijgt opnieuw kanker (in dezelfde borst of rondom het litteken).
• er is sprake van uitzaaiingen op afstand van de plek waar de tumor zat (in de lymfeklieren of andere organen, zoals botten, longen en lever).

Een terugkerende kanker is een ingrijpende gebeurtenis. Uw arts en de andere betrokken zorgverleners zullen u zo goed mogelijk informeren over wat u van de behandeling mag verwachten. Uiteraard krijgt u ook goede mentale ondersteuning.

De kanker komt terug (recidief)

Een ziekte die terugkomt na de behandeling, heet een recidief. Na de behandeling van borstkanker kan de ziekte terugkomen. Als een tumor terugkeert, gebeurt dat in 60 procent van de gevallen binnen drie jaar na de eerste behandeling.
Een recidief heeft dezelfde celbiologische eigenschappen als de eerste tumor (de primaire tumor). Dat geldt ook voor uitzaaiingen van die primaire tumor. Blijkt er een uitzaaiing in de longen te zijn, dan is er geen sprake van longkanker maar van een uitgezaaide borstkanker in de longen.

Een teruggekeerde borstkanker (recidief) kan zich op drie verschillende plaatsen voordoen:

• Lokaal: in het operatiegebied.
• Regionaal: in de borstwand, de oksel, in het kliergebied onder het sleutelbeen of naast het borstbeen.
• Een metastase: de tumor is op afstand teruggekomen. Dan is een tumorcel via lymfe of bloed vervoerd en is ergens anders in het lichaam opnieuw uitgegroeid tot een tumor.

Ook kan er een nieuwe primaire tumor ontstaan, in de andere borst. Dit kan binnen enkele jaren, maar ook veel later.
Een nieuwe tumor kan van een ander celtype zijn. In dat geval is er geen sprake van een recidief, want een recidief heeft dezelfde celbiologische eigenschappen als de primaire tumor. Is de nieuwe tumor van een ander celtype, dan kunnen er andere behandelmogelijkheden zijn.

Behandeling van een recidief

De behandeling van een recidief hangt af van het feit of er wel of geen uitzaaiingen zijn. Een recidief betekent doorgaans een slechtere prognose dan bij een primaire tumor. De teruggekomen borstkankercellen zijn vaak agressiever. Daarbij maakt het niet uit of er een amputatie of een borstsparende operatie is gedaan. Ook wanneer er uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn, zijn deze vaak wel te behandelen, maar met een minder goede kans op genezing dan bij een primaire tumor.

Onderzoek naar uitzaaiingen bij een recidief

Als een tumor is teruggekomen, wordt soms ook onderzoek gedaan naar uitzaaiingen.
Er kan dan een PET-CT scan plaatsvinden.
Worden er uitzaaiingen gevonden, dan is de behandeling niet meer gericht op genezing (curatief). De behandeling is dan palliatief. Dat wil zeggen, gericht op kwaliteit van leven door middel van pijnbestrijding en het verlichten van klachten.

De borstkanker blijkt toch uitgezaaid

Een belangrijk doel van de behandeling van borstkanker is het voorkomen van uitzaaiingen. Toch is niet gegarandeerd dat dit volledig lukt. Uitgezaaide borstkanker kan er jaren over doen om zich te openbaren. Borstkanker kan uitzaaien naar veel organen, maar vooral naar de longen, de lever of de botten.
Normaal gesproken wordt er niet systematisch naar uitzaaiingen gezocht Uitzaaiingen worden meestal ontdekt door klachten, zoals pijn (botpijn, pijn in de borst, ochtendhoofdpijn), kortademigheid, benauwdheid of misselijkheid.

Behandeling bij uitgezaaide borstkanker

Blijkt borstkanker te zijn uitgezaaid, dan is genezing vaak niet meer mogelijk. Toch kan, in overleg met u, worden gekozen voor behandeling. Deze behandeling kan de uitgezaaide kanker niet altijd volledig uitschakelen, maar de tumorgroei kan mogelijk worden gestopt of afgeremd: voor enkele maanden en soms zelfs voor jaren. Welke behandeling mogelijk is, verschilt per patiënt. Er zijn steeds meer behandelingsmogelijkheden. Ook zijn er testen, onderzoeken en symptomen die aangeven dat een bepaalde therapie niet meer werkt. Daardoor wordt soms tussentijds overgeschakeld naar een andere therapie.
Het doel van de behandeling bij uitgezaaide borstkanker is het leven zoveel mogelijk te verlengen, maar wel op een menswaardige manier. De bijkomende klachten van uitgezaaide borstkanker, bijvoorbeeld pijn, wordt zo goed mogelijk behandeld. Dit is palliatieve zorg.
Een deel van de vrouwen die te horen krijgen dat ze ongeneeslijk ziek zijn, wordt in lichte of ernstige mate depressief. Maar zolang ze behandeld worden, blijven ze hopen op genezing, omdat de behandeling gericht is op verlenging van het leven.

Prognose bij uitgezaaide borstkanker

Bij uitgezaaide borstkanker hangt het verdere verloop van de ziekte af van verschillende factoren:

• de gevoeligheden (receptoren) van de uitzaaiingen;
• en de agressiviteit van de borstkanker.

Afhankelijk van bovenstaande factoren kan deze fase maanden tot jaren duren.